16-08-2017: Houvast
Om op te groeien tot een rijk bloeiend mens heb je als kind ‘vertrouwen’ nodig. Vertrouwen dat de opvoeder er is om voor jou zorg te dragen. Vertrouwen dat de opvoeder jou ook op gepaste momenten los kan laten opdat jij op eigen benen kunt gaan staan. Vertrouwen dat de wereld voorspelbaar is, dat de liefde die jij ontvangt een geschenk is en geen onderdeel van een ‘kosten baten balans’.
Vertrouwen draagt bij aan het fundament van jouw bestaan. Het fundament dat als een stevige basis voor alles in het leven wordt: vertrouwen in jouw eigen lichaam. Vertrouwen om met dat lichaam de wereld in te gaan. Vertrouwen in de mensen die jij ontmoet op weg in de wereld en met wie jij als een kind een tijdje ‘samen op loopt’.
Vertrouwen geeft houvast. Je hebt iets om je aan vast te houden: liefde, voorspelbaarheid, een basis in jezelf en in relaties.
Houvast…. Iets vast houden…. Houden van het vaste….
In Haarlem pak ik regelmatig de bus richting de Duitslandlaan en Engelandlaan. Bij de halte op de Turfmarkt staat iedere ochtend een man die de bus van iets voor half negen ‘pakt’. De bus komt de hoek om, de man ziet de bus aan komen, doet een stap naar achteren en als de bus stopt, een stap naar voren. De deur schuift open en hij zegt op monotone stem: ‘Mogge’ tegen de chauffeur. Ov-kaart houdt hij tegen de plieper, kijkt naar beneden en spreekt de bus in: ‘Mogge’. Hij zit altijd op dezelfde plek. Een vierzits bank, rechts van de chauffeur. Hij gaat zitten en pakt zijn plastic tas uit. Om zijn beide polsen zitten meerdere horloges. Een smoezelige doek komt uit de tas, een horloge gaat af en van de Turfmarkt tot de Belgiëlaan wordt het horloge gepoetst terwijl de man voor zich uit mompelt.
Bij ‘ Friet van Piet’ en ‘Al 40 jaar staat de koffie voor u klaar’, moet de man eruit. Ook een man die hij kent moet eruit en altijd drukt deze man op het knopje. De man met de vele horloges staat op, loopt naar de deur om uit te checken, loopt weer terug en zegt: ‘Niets vergeten?’. ‘Niets vergeten!’. Dit herhaalt zich iedere dag twee keer. De medepassagiers wenst hij, kijkend naar beneden, ‘ goeie dag’. Met stevige tred loopt hij iedere ochtend naar de kiosk. Plastictas stevig in zijn hand. Wat hij er doet weet ik niet, de bus rijdt verder naar de halte waar ik er uit mag.
In een andere stad bezoek ik meerdere keren een kleuterklas om een kleuterleerkracht te begeleiden. Een klas waar het licht is, veel gezongen wordt, herhaling is, een inrichting die kleuters uitnodigt om met materialen te spelen die zij zelf kunnen vormen in hun ‘net als of wereld’. Mijn oog valt op een kleuterkind dat steeds iets in de linkerhand heeft: een blokje, doekje, takje. Niet alleen in de kring, ook bij het spelen, tekenen, buitenspel. Altijd heeft het iets in de linkerhand. Ik vraag de kleuterleerkracht ernaar en deze vertelt dat op de echo in de zwangerschap te zien is geweest dat het kindje de navelstreng vast hield. Vanaf de geboorte wil dit kindje iets in de linkerhand vasthouden. Ik ben diep geraakt door dit beeld. Nooit eerder heb ik dit bij een kindje waargenomen. ’s Middags praten wij na en staan lange tijd bij dit kindje stil. In de maanden dat ik deze kleuterklas bezoek, werkt de kleuterleerkracht bewust aan de lichaamsgerichte zintuigen: het kindje krijgt bewust aandacht in de verzorging van de tastzin, levenszin, bewegingszin en evenwichtszin én de warmtezin. Met de ouders is een gesprek over vertrouwen, loslaten in verbondenheid. Na een paar maanden speelt het kind zonder iets in de linkerhand. Af en toe pakt het nog iets om vast te houden maar niet meer de hele dag. Waarom dit kindje jaren lang iets in de linkerhand wilde vasthouden weten wij nu niet. Het lijkt erop dat het houvast nodig heeft gehad om zich verbonden te voelen met zichzelf en de omgeving.
In de Pinkstertijd kom ik in diverse kleuterklassen en zie de kransen, mantels, bellenstokken, duiven en andere beelden ter voorbereiding op het Pinksterfeest groeien. Van Groningen tot Maastricht, van Middelburg tot Texel vieren kleuters het Pinksterfeest. Beelden geven houvast, herkenning en vertrouwen: dat ken ik, daarin herken ik iets. De traditie van de jaarfeesten van de vrijeschool geven kinderen, ouders, leerkrachten en andere houvast in de kringloop van het jaar en de eigen biografie.
Houvast…. Iets vast houden…. Houden van het vaste... en op tijd weer los laten!